Jak budować motywację w terapii uzależnień? Poznaj 5 kroków do zmiany życia bez uzależnień.

Motywacja do zmiany stanowi fundament skutecznej terapii uzależnień. Często jednak osoby uzależnione przychodzą do gabinetu z wewnętrznymi oporami, zewnętrzną presją lub wręcz niechęcią. W terapii grupowej ten temat nabiera dodatkowego znaczenia – ponieważ uczestnicy odbijają się w sobie nawzajem, wspierając lub sabotując własną i cudzą gotowość do zmiany. W tym artykule przyjrzymy się, jak pięć kroków Johna Enrighta może wspierać budowanie motywacji w kontekście terapii uzależnień, szczególnie grupowej oraz jak łączyć je z modelem stadiów zmiany i zasadami dialogu motywującego.

1. Uznanie chęci bycia w terapii.

Pierwszy krok Enrighta – pozornie prosty – bywa wyzwaniem w terapii uzależnień. Często nie chodzi o rzeczywistą chęć zmiany, ale o naciski z zewnątrz (partner, sąd, praca). Dlatego na tym etapie kluczowe jest zrozumienie, w jakim stadium zmiany znajduje się pacjent (Prekontemplacja? Kontemplacja?).

Tutaj przydaje się zasada dialogu motywującego – wywoływanie dysonansu: zamiast konfrontować, warto zadawać pytania, które budują refleksję („Co, sprawiło, że mimo wszystko jesteś dziś tutaj?”). W grupie terapeutycznej często słyszy się głosy innych: „też kiedyś myślałem, że nie mam problemu”. To może zadziałać bardziej niż słowa terapeuty.

2. Określenie rzeczywistego problemu – co najbardziej doskwiera.

Pacjent może mówić o „problemie z partnerką” albo „presji ze strony otoczenia”, ale pod spodem często kryją się: samotność, pustka, wstyd. W modelu Enrighta to właśnie w tym kroku zaczynamy odkrywać, co naprawdę boli – co skłania do picia, zażywania, ucieczki.

W kontekście stadiów zmiany, to moment przechodzenia z kontemplacji do przygotowania – zaczyna pojawiać się świadomość cierpienia. Grupa może pomóc nazwać to, co ukryte i dać język emocjom, których wcześniej nie dało się wypowiedzieć. Tu ważna jest empatia – jedna z kluczowych zasad dialogu motywującego.

3. Ustalenie, czy cel jest osiągalny i czy sytuacja zmienia się w korzystnym kierunku.

Na tym etapie chodzi o budowanie nadziei. Czy pacjent wierzy, że może przestać pić? Że warto? Warto tu odwołać się do elementów stadium przygotowania i działania w modelu Prochaski. Jeśli pojawia się gotowość, potrzebne są konkretne cele – małe, realistyczne kroki.

W grupie warto eksponować doświadczenia uczestników, którzy już podjęli działanie – ich sukcesy (ale i potknięcia) mogą zadziałać jako „dowód społeczny”. Tutaj też pojawia się zasada dialogu motywującego: wzmacnianie przekonań o własnej skuteczności (self-efficacy).

4. Uzgodnienie odpowiedzialności terapeuty oraz doprecyzowanie sytuacji – budowanie zaufania.

W tym kroku chodzi o ramy pracy: kto za co odpowiada, na co się umawiamy. W terapii uzależnień to bardzo ważne – bo osoby uzależnione często mają zaburzone granice i doświadczenia nadużyć. Ustalanie odpowiedzialności i jasność zasad wzmacniają bezpieczeństwo i poczucie wpływu, niezbędne do dalszej zmiany.

W grupie terapeutycznej to także moment, w którym uczestnicy zaczynają rozumieć, że są współodpowiedzialni za atmosferę i dynamikę spotkań. To buduje więź, zaufanie i umożliwia rozwój.

5. Omówienie konfliktowych motywów – „zyski wtórne”.

Ten punkt to sedno pracy motywacyjnej. Bo przecież picie, branie czy inne zachowania uzależniające dają realne korzyści – ulga, oderwanie, kontakt, „uspokojenie”. Terapeutyczna rozmowa o wtórnych zyskach to nie oskarżenie, ale zrozumienie, czemu zmiana bywa tak trudna.

Dialog motywujący opiera się tu na eksplorowaniu ambiwalencji, bez oceniania – terapeuta „wydobywa” obie strony wewnętrznego konfliktu. Grupa potrafi nazwać to, czego pacjent się wstydzi: „też się bałem, że jak przestanę pić, to nie będę wiedział, kim jestem”.

Podsumowanie

Pięć kroków Enrighta może być nie tylko strukturą kontraktu, ale również mapą towarzyszenia pacjentowi w procesie motywacyjnym. W połączeniu z wiedzą o etapach zmiany i dialogiem motywującym stanowią spójne, głębokie podejście, które szczególnie w terapii grupowej daje szansę na realne uruchomienie motywacji do życia bez uzależnienia.

Serdecznie zapraszamy do udziału w grupie wsparcia dla osób uzależnionych, skierowanej do tych, którzy dążą do abstynencji od substancji psychoaktywnych oraz alkoholu. Więcej informacji TUTAJ.

Zachęcamy też, do odwiedzenia naszych profili społecznościowych: FACEBOOK, INSTAGRAM, LINKEDIN.